W gminie Zagórów w powiecie słupeckim powstaje słownik poświęcony tamtejszej gwarze i kulturze. W prace zaangażowane są lokalne środowiska, m.in. dom kultury, biblioteka, szkoły, czy KGW. O tym ciekawym projekcie porozmawialiśmy z Łukaszem Parusem, dyrektorem Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Zagórowie.
W publikacji mają pojawić się słowa, powiedzenia, sentencje mające charakter gwarowy. - Język jest częścią kultury. Cały czas się rozwija. Obecnie mamy do czynienia z zanikiem gwary. Postanowiliśmy więc coś z tym zrobić. Od marca 2021 roku zaczęliśmy pracę nad ,,Słownikiem języka i kultury mieszkańców Gminy Zagórów”. Do jego stworzenia natchnął nas profesor Błażej Osowski, który jest kierownikiem Pracowni Dialektologicznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Odwiedził w 2020 r. nasz Jarmark Bożonarodzeniowy. Spodobało mu się tutaj. Skontaktował się potem ze mną. Chciał zebrać materiał językowy z naszej gminy. Spotkaliśmy się i tak rozpoczęliśmy pracę nad słownikiem – wspominał początki Łukasz Parus.
Zbieranie materiałów polega na przeprowadzaniu wywiadów oraz ankiet z osobami, które posługiwały się lub nadal posługują zagórowską gwarą. - Nie jest to łatwa praca. Potrzebujemy przeprowadzić wiele rozmów. Trwają one po kilka godzin. Trzeba znaleźć również odpowiednie osoby, które też będą chciały rozmawiać. W pracę zaangażowane jest wiele osób. Publikację tworzą tak naprawdę mieszkańcy miasta i gminy Zagórów. W projekt zaangażowany jest MGOK, biblioteka, szkoły, Koła Gospodyń Wiejskich, stowarzyszenia. Im więcej nas będzie, tym sprawniej będziemy mogli stworzyć ten słownik – zaznaczył dyrektor Parus.
Na język zagórowski miała głównie wpływ gwara poznańska i kaliska, a także gwara z Kujaw. - Jest to taki miks językowy – wyjaśniał. W słowniku znalazły się już takie słowa jak: faryna (cukier), plożyć (służyć), głygdać (gilgotać), omożyć (oszczędzić). - Jedynym sposobem, aby je zachować jest ich zapisanie – stwierdził Łukasz Parus.
Jak mówią twórcy publikacji, pozostało jeszcze wiele pracy nad utworzeniem ,,Słownika języka i kultury mieszkańców Gminy Zagórów”. - Jest to czasochłonny proces. To wszystko zależy od prof. Osowskiego, ile będzie chciał tego materiału. Z tego co na tę chwilę udało nam się zebrać to jest to dopiero podstawa. Na razie mamy około 50 ankiet. Jeszcze dwa, trzy razy tyle byśmy musieli ich przeprowadzić – powiedział.
Samo tworzenie publikacji nie jest łatwym zadaniem. - Trzeba znaleźć rozmówcę, który będzie chciał rozmawiać. Te ankiety są dość czasochłonne. Tych pytań jest tak od 150 do nawet 250. To może rodzić pewne bariery. Konwencja jest jednak bardzo elastyczna. Nie musimy podczas jednego spotkania zebrać wszystkich materiałów. Możemy te pytania podzielić. Spotkać się kilka razy. To wszystko zależy od ankietera i rozmówcy - mówił o trudnościach związanych z tworzeniem publikacji.
Choć praca nad słownikiem absorbuje wiele sił i czasu, to jak podkreśla dyrektor Łukasz Parus, jest to bardzo wartościowe zajęcie. - Możemy bliżej poznać naszą kulturę i historię. Spotkania i rozmowy z ludźmi są bardzo wartościowe – mówił o korzyściach związanych z tworzeniem dzieła. Przy okazji zachęca do współtworzenia ,,Słownik języka i kultury mieszkańców Gminy Zagórów”.
