Portal Przegląd Koniński to wiadomości lokalne z Konina i okolic. Konin, Słupca, Koło i Turek.

Dla większości mieszkańców powiatu konińskiego Skulsk to niewielka wioska leżąca „gdzieś tam hen, hen” na obrzeżach naszego regionu. Jak się jednak okazuje, na pozór niczym nie wyróżniająca się miejscowość kryje w sobie nie tylko bogatą historię, ale nawet smakowite kąski towarzysko-obyczajowe, jak chociażby koncert radiowy z Wiednia, na który mieszkańcy wykupili bilety, a który okazał się zwykłym oszustwem. Kto wie, czy wydarzenia te i inne wydostałyby się z mroków zapomnienia, gdyby nie pasjonat Tomasz Jaskulski, który od kilku lat zajmuje się „rozgrzebywaniem” tajemnic Skulska i okolic. I co najważniejsze – robi to niezwykle skutecznie!

– Na początek chciałabym się dowiedzieć o Panu? Czy jest Pan rdzennym mieszkańcem Skulska?

– Urodziłem się w Skulsku i nie wyobrażam sobie innego miejsca do życia. Moi przodkowie ze strony ojca związani byli z okolicami Kleczewa. Pierwsze udokumentowane informacje na ten temat pochodzą z 17 września 1797 r. Wtedy w Jabłonce urodził się Piotr Jaskulski, mój 3x pradziadek. Był włodarzem w majątkach Nieborzyn oraz Jabłonka. Dziadek Władysław przyszedł na świat w Dzierżysławiu w gminie Skulska Wieś. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Z babcią Wiktorią zamieszkali w Mniszkach. Stąd już tylko mały krok do Skulska. Z dokumentów związanych z rodziną ze strony ojca, wynika, że wybranki serca moich przodków to były Agnieszki. Również pielęgnuję tę tradycję, gdyż moja wspaniała żona to Agnieszka.

Mój pradziadek ze strony mamy, Tomasz, poślubił Elżbietę z Sierakowskich z Warzymowa. Zamieszkali w wsi Piaski, które teraz są jedną z ulic Skulska. Mieli ośmioro dzieci, w tym moją prababcię Stanisławę, która wyszła z Józefa Kaczmarkowskiego. Dziadek Wojciech przed wojną należał do TG Sokół w Skulsku. Był żołnierzem kampanii wrześniowej.

– Kiedy zrodziła się w Panu pasja do odkrywania historii tej miejscowości i okolic?

– Na II roku studiów historycznych, podczas zajęć proseminaryjnych u dr. hab. Dariusza Karczewskiego, profesora UKW w Bydgoszczy dowiedziałem się o istnieniu transumptu dokumentu lokacyjnego Skulska na prawie magdeburskim w roku 1409. Do naszych czasów zachował się jako uwierzytelniona kopia ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, powstała w 1793 roku. Na bazie tego dokumentu obroniłem pracę magisterską „Dzieje Skulska do XVI w”. W 2009, będąc instruktorem w WTZ Fundacji Mielnica w Mielnicy Dużej, pracowałem przy redagowaniu „Echo Skulska”. W tym czasie związałem się z Towarzystwem Promocji i Rozwoju Ziemi Skulskiej, które powstało w 2005 roku. Poza tym jak się człowiek nazywa się Jaskulski i mieszka w Skulsku, to nie ma siły – musi mieć go w sercu.

– Z informacji, które publikuje Pan na FB Jaskulski historycznie wynika, że Ziemia Skulska kryje wiele tajemnic? Które z nich wzbudziły w Panu największą ciekawość?

– Fascynującym dla mnie tematem jest zamieszkująca Skulsk do II wojny światowej społeczność żydowska. Historia skulskich Żydów sięga drugiej połowy XVIII wieku. Od lat próbuję odszukać fotografii skulskiej synagogi. Została ona zniszczona przez Niemców, którzy wnętrze zdewastowali przy użyciu siekier. Stało się 14 września 1939 roku, w żydowski Nowy Rok (Rosz ha-Szana). Tutaj na ulicy Konińskiej Żydzi gromadzili się w synagodze, obok której mieściła się mykwa i dom rabina, zmarłych grzebali na swoim cmentarzu. Bardzo ciekawi mnie funkcjonowanie na przestrzeni lat skulskiej gminy żydowskiej, jej przywódców duchowych czy relacji z chrześcijańskimi mieszkańcami Skulska. Jedni i drudzy przez okres istnienia Królestwa Kongresowego, żyli w cieniu granicznego słupa, które w rdzenną ziemię polską wbili zaborcy pruscy i rosyjscy. Skulsk w tym czasie był miasteczkiem przygranicznym, bo zaledwie 3 km od niego przebiegała granica między wspomnianym Królestwem Kongresowym a Wielkim Księstwem Poznańskim. Nie wszyscy mogli osiedlać się w takich przygranicznych ośrodkach, jak choćby Ejzyk Morgerstern, rabin w latach 1861-1898, który aby zamieszkać w Skulsku wraz z rodziną musiał uzyskać pozwolenie władz carskich na osiedlenie.

W 1927 szerokim echem odbił się zorganizowany przez mieszkańców Skulska Izraela Nasielskiego, Mojsie Radziejewskiego i Abrama Czerniaka, koncert radiowy w remizie strażackiej. Organizatorzy zapewniali, że dzięki przywiezionemu z Warszawy radiu, będzie można posłuchać muzyki z Wiednia, Paryża czy Londynu i będzie ona na wysokim poziomie artystycznym. Po wykupieniu biletów, publiczności ukazała się, że scena zasłonięta jest kurtyną, za której dobiegały dość dziwne dźwięki muzyki. Po osunięciu kotary przez osoby z widowni, zgromadzonym ukazał się widok nie radia lecz kataryniarza, grającego na katarynce. Z pewnością długo dyskutowano w Skulsku o tym ,,koncercie” i jego pomysłodawcach.

– Jak udaje się Panu pozyskiwać tak interesujące materiały i zdjęcia.

– Staram się wejść w posiadanie książek, w których znajduje się chociaż mała wzmianka w Skulsku. Z pomocą przychodzą również biblioteki cyfrowe. Przy zbieraniu materiałów do książki, poznałem Kazimierza Karnkowskiego, syna właściciela majątku ziemskiego Paniewo. Od niego otrzymałem mnóstwo cennych materiałów, obrazujących życie rodziny Karnkowskich oraz ich majątku ziemskiego. Bogatą bazę faktograficzną, stanowią zbiory Izby Pamięci. Każda najmniejsza wzmianka odszukana choćby w prasie przedwojennej, powoduje szybsze bicie serca i skłania do dalszego poszukiwania. W tym miejscu chciałbym podziękować mojej żonie i córkom za cierpliwość i wyrozumiałość dla mojej pasji.

– Dziękuję za rozmowę.